ΟΙ ΓΕΡΜΑΝΙΚΕΣ ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΕΓΚΛΗΜΑΤΑ ΠΟΛΕΜΟΥ.Η ΔΙΚΗ.
Το νομικό οπλαστάσιο στη «μάχη» για το Δίστομο
Το νομικό «οπλοστάσιο» της ελληνικής πλευράς στο δικαστήριο της Χάγης για την υπόθεση του Διστόμου θα στηριχθεί σε μία σειρά αποφάσεων ευρωπαϊκών δικαστικών σχηματισμών αλλά και του ιταλικού Αρείου Πάγου που έχει δεχθεί ξεκάθαρα ότι δεν μπορεί ένα κράτος να επικαλεστεί «ετεροδικία», δηλαδή το προνόμιο της ασυλίας για να μη δικαστεί αλλού, σε υποθέσεις που σχετίζονται με παραβίαση αναγκαστικών διατάξεων οι οποίες αποβλέπουν στην προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων του ανθρώπου.
"Η" 15/1
Του Αλέξανδρου ΑυλωνίτηΤην κρατική ασυλία (ετεροδικία) του γερμανικού δημοσίου θα προσπαθήσει να «πολεμήσει» στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης η ελληνική κυβέρνηση παρουσιάζοντας νομικά επιχειρήματα υπέρ της άποψης ότι ένα ξένο κράτος μπορεί να δικάζεται για αποζημιώσεις στα δικαστήρια άλλης χώρας εφόσον αφορούν αδικοπραξίες από εγκλήματα πολέμου, εκτελώντας παράλληλα τις δικαστικές αποφάσεις και μέσω κατάσχεσης ακινήτων.
Το νομικό «οπλοστάσιο» της ελληνικής πλευράς θα στηριχθεί σε μία σειρά αποφάσεων ευρωπαϊκών δικαστικών σχηματισμών αλλά και του ιταλικού Αρείου Πάγου που έχει δεχθεί ξεκάθαρα ότι δεν μπορεί ένα κράτος να επικαλεστεί «ετεροδικία», δηλαδή το προνόμιο της ασυλίας για να μη δικαστεί αλλού, σε υποθέσεις που σχετίζονται με παραβίαση αναγκαστικών διατάξεων οι οποίες αποβλέπουν στην προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων του ανθρώπου. Μία τέτοια περίπτωση αφορά ασφαλώς η σφαγή αμάχων στο Δίστομο με πρωτοφανή αγριότητα, στην οποία προέβησαν όργανα του γερμανικού δημοσίου ως αντίποινα για επίθεση που είχαν δεχθεί στο πλαίσιο στρατιωτικών επιχειρήσεων.
ΔικαίωσηΣτις αποφάσεις των ξένων δικαστηρίων, όπως και στην αντίστοιχη του ελληνικού Αρείου Πάγου που δικαίωσε τα θύματα του Διστόμου, ξεκαθαρίζεται ότι σε περίπτωση τέτοιων διεθνών εγκλημάτων, ένα ξένο κράτος δεν είναι δυνατό να επικαλεστεί την ασυλία των οργάνων του.
Είναι άλλωστε χαρακτηριστικό το γεγονός ότι όταν Ελληνες προσέφυγαν σε γερμανικά δικαστήρια διεκδικώντας αποζημιώσεις για ναζιστικές θηριωδίες και καταστροφές περιουσιών, η απάντηση που πήραν (π.χ. Πρωτοδικείο Καρλσρούης) ήταν πως είναι αναρμόδια να κρίνουν τις υποθέσεις αυτές, αφήνοντας έτσι ανοικτή την προοπτική εκδίκασή τους στην Ελλάδα. Ωστόσο ο δρόμος της δικαίωσης στη Χάγη είναι εξαιρετικά δύσκολος, καθώς η επιχειρηματολογία της ελληνικής πλευράς έχει αποδυναμωθεί από άλλες κατά καιρούς αρνητικές δικαστικές ενέργειες, αλλά και από την αντιφατική στάση των εκάστοτε κυβερνήσεων.
ΣτήριξηΕτσι, η Γερμανία θα επιχειρήσει να στηρίξει την επιχειρηματολογία της υπέρ της κρατικής ασυλίας της (που δεν επιτρέπει να δικαστεί ως Δημόσιο σε ξένα δικαστήρια) στην απόφαση του ελληνικού Ανωτάτου Ειδικού Δικαστηρίου (ΑΕΔ), καθώς και στο γεγονός ότι όλες οι ελληνικές κυβερνήσεις από το 2000 μέχρι σήμερα δεν έχουν επιτρέψει την κατάσχεση γερμανικών ακινήτων στην Ελλάδα, κάνοντας χρήση της σχετικής νομοθεσίας για τον κίνδυνο διατάραξης των διεθνών σχέσεων της χώρας.
Το ελληνικό ΑΕΔ μολονότι δεν ανέτρεψε την αμετάκλητη δικαίωση των θυμάτων του Διστόμου από την Ολομέλεια του Αρείου Πάγου (που το 2000 επικύρωσε απόφαση για αποζημιώσεις ύψους 11 δισ. δρχ.), εντούτοις επέλυσε με αντίθετο από τον Αρειο Πάγο τρόπο τα επίμαχα νομικά ζητήματα «παγώνοντας» δεκάδες άλλες εκκρεμείς δίκες από χιλιάδες συγγενείς Ελλήνων θυμάτων της ναζιστικής θηριωδίας από διάφορα μαρτυρικά χωριά και περιοχές (Καλάβρυτα, Κομμένο Αρτας, Λιδωρίκι κ.λπ.).
Σύμφωνα με το ΑΕΔ και με την οριακή πλειοψηφία μιας ψήφου (6-5) κρίθηκε ότι δεν υπήρχε διεθνώς παραδεδεγμένος κανόνας (εθιμικού) δικαίου που να έχει ανατρέψει την ετεροδικία (κρατική ασυλία) του γερμανικού δημοσίου, αφήνοντας να εννοηθεί ότι σχετικές δίκες δεν μπορούσαν να γίνουν στην Ελλάδα, αλλά μόνο ενώπιον γερμανικών δικαστηρίων?
Τη νομική αυτή άποψη έχει δυστυχώς επικαλεστεί όμως και η προηγούμενη κυβέρνηση όταν τα θύματα του Διστόμου την εγκάλεσαν ενώπιον της Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων των Ηνωμένων Εθνών (εδρεύει στη Γενεύη) επειδή αρνιόταν να δώσει άδεια κατάσχεσης των γερμανικών ακινήτων στην Ελλάδα, με συνέπεια να παραμένει ανεκτέλεστη η δικαστική δικαίωσή τους από τον Αρειο Πάγο.
ΚατάσχεσηΕξίσου προβληματική είναι και η άρνηση των ελληνικών κυβερνήσεων να επιτρέψουν την κατάσχεση γερμανικών ακινήτων (προστασία, κατά τη νομολογία, δικαιολογείται μόνο για τις πρεσβείες), τη στιγμή που η ιταλική δικαιοσύνη την έχει επιτρέψει αποκρούοντας ως αντίθετη σε διεθνείς κανόνες την παρόμοια ιταλική διάταξη, που επιτρέπει στην κυβέρνηση να σταθμίζει τις διεθνείς σχέσεις και τον κίνδυνο διατάραξής τους. Αλλωστε και οι Γερμανοί θα επισημάνουν την παρέμβαση που γίνεται, ενώ δεν δίνεται άδεια κατάσχεσης για εκτέλεση της απόφασης.
Ετσι το δικαστικό βάρος θα πέσει στην Ιταλία, για να μπορέσουν να δικαιωθούν τουλάχιστον εκεί τα θύματα του Διστόμου, αφού η ιταλική δικαιοσύνη έχει δεχθεί την κατάσχεση γι’ αυτό το λόγο γερμανικών ακινήτων στην ευρύτερη περιφέρεια της Φλωρεντίας.
Tο χρονικό της υπόθεσης
10 Iουνίου 1944: Γράφεται μία μαύρη σελίδα στην ιστορίας της ανθρωπότητας. Γερμανοί και Aυστριακοί στρατιώτες των Eς - Eς εισβάλουν στο μαρτυρικό Δίστομο και σφάζουν ή εκτελούν 218 κατοίκους, μεταξύ αυτών βρέφη, παιδιά, έγκυες γυναίκες, ανήμπορους γέρους.
1995: O αείμνηστος δικηγόρος, νομάρχης Bοιωτίας και ευρωβουλευτής του ΠAΣOK, Γιάννης Σταμούλης, καταθέτει αγωγή στο Πολυμελές Πρωτοδικείο Λιβαδειάς.
1997: Tο δικαστήριο επιδικάζει αποζημίωση για ψυχική οδύνη στους συγγενείς των θυμάτων.
2000: Oι Γερμανοί καταθέτουν αίτηση στον Aρειο Πάγο, ζητώντας αναίρεση της απόφασης και επικαλούνται το προνόμιο της ετεροδικίας, δηλαδή ότι αρμόδια για να δικάσουν την υπόθεση είναι τα γερμανικά δικαστήρια
2000: Mε την απόφαση 11/2000 ο Aρειος Πάγος απορρίπτει την αίτηση αναίρεσης και επικυρώνει την απόφαση της Λιβαδειάς.
2002: Oι Γερμανοί αρνούνται να καταβάλουν αποζημιώσεις και οι συγγενείς, με τον Γ. Σταμούλη, ζητούν κατάσχεση περιουσιακών στοιχείων της Γερμανίας στην Eλλάδα. Oμως, ο υπουργός Δικαιοσύνης, M. Σταθόπουλος, δε δίνει άδεια για αναγκαστική εκτέλεση περιουσιακών στοιχείων.
2003: Oι Διστομίτες καταφεύγουν στα ιταλικά δικαστήρια κάνοντας χρήση του κανονισμού που επιτρέπει εκτέλεση δικαστικής απόφασης σε άλλη χώρα της E.E.
2005: Tο Πρωτοδικείο Iταλίας δικαιώνει τους Eλληνες και ασκείται έφεση από τις γερμανικές αρχές.
2006: Tο Eφετείο Φλωρεντίας απορρίπτει την έφεση και η Γερμανία προσφεύγει στο Aνώτατο Aκυρωτικό Δικαστήριο της Iταλίας.
2008: Tο Aνώτατο Δικαστήριο δικαιώνει τους Διστομίτες και επιδικάζει δικαστικά έξοδα 3.000 ευρώ στους Γερμανούς. Tο ιταλικό εφετείο κάνει λόγο για αποζημιώσεις ύψους 60 εκατ. ευρώ. Aναμένεται η απόφαση του Aνωτάτου Δικαστηρίου.
2008: H Γερμανία πάει την υπόθεση στη Xάγη. Tο Bερολίνο ζητά να αναγνωριστεί ότι η Iταλία δε σεβάστηκε το προνόμιο της ετεροδικίας.
2010: Eν αναμονή της απόφασης της Xάγης η ιταλική κυβέρνηση παγώνει προσωρινά την ισχύ των εκτελεστών τίτλων κατά της Γερμανίας.
2011: Mε απόφαση του πρωθυπουργού Γ. Παπανδρέου, η Eλλάδα θα παρασταθεί στο Διεθνές Δικαστήριο της Xάγης και θα ασκήσει παρέμβαση υπέρ της Iταλίας.
Σχόλια